مسألة 18: « إذا رأت ثلاثة أيام متواليات و انقطع ثمَّ رأت ثلاثة أيام أو أزيدفإن كان مجموع الدمين و النقاء المتخلل لا يزيد عن عشرة كان الطرفان حيضا و في النقاء المتخلل تحتاط بالجمع بين تروك الحائض و أعمال المستحاضة و إن تجاوز المجموع عن العشرة فإن كان أحدهما في أيام العادة دون الآخر جعلت ما في العادة حيضا و إن لم يكن واحد منهما في العادة فتجعل الحيض ما كان منهما واجدا للصفات و إن كانا متساويين في الصفات فالأحوط جعل أولهما حيضا و إن كان الأقوى التخيير و إن كان بعض أحدهما في العادة دون الآخر جعلت ما بعضه في العادة حيضا و إن كان بعض كل واحد منهما في العادة فإن كان ما في الطرف الأول من العادة ثلاثة أيام أو أزيد جعلت الطرفين من العادة حيضا و تحتاط في النقاء المتخلل و ما قبل الطرف الأول و ما بعد الطرف الثاني استحاضة و إن كان ما في العادة في الطرف الأول أقل من ثلاثة تحتاط في جميع أيام الدمين و النقاء بالجمع بين الوظيفتين«.[1]
كلام در مسئله اين بود كه زنى قبل العادة دو تا دم ديده است كه ما بين دو تا دم نقاء متخلل شده است، ولكن اين دو تا دم هر دو تایش نمىتواند حيض بشود، چونكه با آن نقاء اكثر من عشرة ايام هستد، يا اين دو تا دم را بعد از ايام عادت ديده است، كلام اين بود كه كدام يكى از اين دمها حيض است، پنج روز دم ديد و بعد پنج روز پاك شد يا چهار روز پاك شد بعد دوباره پنج روز دم دید كه مجموعش مىشود چهارده روز، دو تا نمىتواند حيض بشود، كلام در اين بود كه كدام يكى از اينها حيض هستند؟
بعضىها فرمودهاند اگر اين دو تا دم اصفر بشود صفات حيض را نداشته باشند، كه مساوى هستند در صفت ولكن صفاتشان اگر صفات استحاضه بشود هيچ كدام حيض نيست، چرا؟ لان دم الاستحاضه ليس به خفاء اصفر بارد، دو تا دم وقتى كه هر دو صفات استحاضه را دارند هيچ كدام حيض نيست هر دو استحاضه هستند، و اما اگر هر دو تا وصف حيض را داشته باشند كه هر دو احمر هستند در اين صورت فرمودهاند كه دم اولى حيض است، چرا؟
يك نکتهاى را از خارج مقدمةً ذكر مىكنم، و آن اين است كه دم در دو مورد محكوم به استحاضه مىشود، يك مورد آنجايى است كه دم بعد الحيض استدامه پيدا كند و ده روز را بگذرد، دم وقتى كه بعد الحيض استدامه پيدا كرد و ده روز را گذشت استحاضه بودن دم در اين مورد را شارع در خطاب مترتب كرده است، كه فرموده است الدم بعد الحيض اذا استمر و تجاوز العشرة فالدم استحاضةٌ، اين را خود شارع ترتب داده است كه موضوع استحاضه به بعد از حيض افتادن است كه دم به بعد از حيض بيافتد تا ده روز را بگذرد، اين به بعد از حيض بيافتد و ده روز را بگذرد دو صورت دارد:
يك صورتش اين است كه بعد از حيضش همين جور مستمرا دم ديده است و ده روز را گذشته است، اين معنا قدر متیقن از آن اخبارى است كه وارد شده است اذا رأت المرأة بعد حيضها الدم و تجاوز العشرة فهو استحاضةٌ.
و همین طور در جايى كه بعد از انقطاع حیض بشود، يك روز دو روز بعد از اینکه حيض منقطع شد دوباره دم را ديد، آن هم بالنصوص است، كه علاوه بر اينكه در روايات استحاضه بعضى اطلاقاتى هست صحيحه صفوانى كه ديروز خواندم زنى خون ديده بود ترك صلاة كرده بود بعد العشرة سه روز پاك شد دوباره خون ديد فرمود فهو استحاضة، آن دمى كه مىبيند استحاضه است.
خود شارع مترتب كرده است اذا استمر الدم بعد الحيض و تجاوز العشرة فهو استحاضة آن دم دم استحاضه است، اين يك مورد كه خود شارع مترتب كرده است استحاضه بودن دم را به اينكه بعد الحيض بشود و تجاوز العشرة، عشره را بگذرد، يك مورد ديگر هم كه شارع مترتب كرده بود و آن اين است كه بعد الحيض آن را ببيند ولكن خون زرد بشود ولو قبل العشرة منقطع بشود، كه مشهور قبول نداشتند اين را ما مىگفتيم نه چرا بايد قبول كنيم، تجاوز الدم نمىخواهد، بلکه دم اگر اصفر بشود بعد كه قبل العشرة قطع شد چونكه اصفر است استحاضه است.
اين مورد را كه دم بعد الحيض استحاضه است اذا تجاوز العشرة يا اينكه صفرتى باشد كه قبل العشره هم تجاوز نكند باز استحاضه است، اين را شارع مترتب كرده است.
و يك مورد ديگر هم دارد استحاضه بودن، آن آنجايى كه نشود به دم حكم كنى كه دم حيض است، دم ولو اوصاف حيض را دارد چونكه نمىشود به او حكم بكنى كه حيض است آن دم استحاضه مىشود، مثل چه؟ مثل اينكه زنى دو روز خون ديد قطع شد دم ديگر نديد، چه حب خورد چه حب نخورد دو روز دم ديد سه روز نبود، اين را شارع در خطابى مترتب نكرده است كه دم اگر كمتر از سه روز شد استحاضه است، اين را ما از ادله فهميدهايم كه شارع ما بين الحيض و عدم الاستحاضه و ما بين عدم الاستحاضة و الحيض ملازمه انداخته است، چونكه اقل الطهر عشرة ايام است اقل الحيض ثلاثة ايام است در آنجاهايى كه اين شروط متخلط بشود فهميدهايم كه شارع حكم به استحاضه كرده است به دم، مثل چه؟ مثل آن دو روزى كه حامل مىبيند دم را حامل مىبيند كه سه روز نمىشود، يا آنى كه دو روز ديده است و روز سومى را نديده است، در آن موارد فرموده است بر اينكه حكم استحاضه بر او جارى مىشود، كل دمى كه لم يكن حيضاً فهو استحاضةٌ و كل دم لم يكن استحاضةً فهو حيضٌ، اين ملازمه هست ما بين اينها، يعنى دمى كه از قروح و جروح نباشد دمى كه از مرأه خارج مىشود استحاضه بوده باشد حيض نيست حيض اگر نشد دم چونكه شرايطش مختل است استحاضه مىشود.
اين دو تا مورد است، روى اين فرض چونكه استحاضه در دو مورد است و در يك مورد خود شارع استحاضه بودن را مترتب كرده است که بعد الحيض كه بيافتد استحاضه مىشود، روى اين اساس فرمودهاند وقتى كه دو تا دم احمر ديد، پنج روز دم احمر ديد پنج روز خشك شد دم نديد پنج روز دوباره احمر ديد در غير ايام عادت، اين دم اولى حيض مىشود، چرا؟ به امارية الصفات، چونكه دم اول صفات حيض را دارد، مىدانيد اماره در صورت شك است ما شك داريم دم اول حيض است يا نه، صفات حيض را دارد فهو حيضٌ حيض مىشود، آن دم دومى حكمش اين است كه استحاضه مىشود ديگر دم دومى وقتى كه بعد الحيض افتاد استحاضه مىشود، چونكه شارع گفته است دم بعد الحيض استحاضه است چه دم احمر باشد چه اصفر باشد، فرقى نمىكند وقتى كه احمر شد ده روز را تجاوز كرد استحاضه است، دم ده روز را تجاوز كرده است، وقتي كه اماريت صفات دم اول را گرفت دم ثانى از موضوع خارج مىشود، شك نداريم ثابت مىشود كه استحاضه است، چونكه استمر بعد الحيض و تجاوز العشرة داخل او مىشود استحاضه مىشود، مثل ساير اصول مسببى و سببى كه اصل وقتى كه در سبب جارى شد ديگر نوبت به اصل در مسبب نمىماند، وقتى كه در ما نحن فيه به اماريت صفات گفته شد دم اول حيض است دومى قهرا حكمش اين است كه چونكه ادامه پيدا كرده است تجاوز العشرة دومى استحاضه ثابت مىشود، معارضه نيست، آنى كه گفته است در ما نحن فيه اعتبار صفات در اولى و دومى معارضه مىكند نه معارضه نيست، به خلاف اين كه ادله صفات دم دومى را بگيرد، دم دومى را بگيرد استحاضه بودن اولی بالملازمه ثابت مىشود نه به موضوع و حكم، شارع مترتب نكرده است، فهميدهايم شارع دمى را كه فرض كنيد حيض نشد او را استحاضه قرار داده است دمى كه استحاضه نشد حيض قرار داده است، اين ملازمه است، بدان جهت آن استحاضه بودن دم ثانى به موضوع و حكم است چونكه موضوع استحاضه ثابت مىشود، وقتى كه ادله امارات گفتند اولی حيض است موضوع استحاضه در دم ثانى ثابت مىشود، دم ثانى دمى مىشود که استمر بعد الحيض مىشود استحاضه، و اما اگر بخواهيم بگوييم كه دم دومى حيض است حكمش اين نيست كه دم اولى استحاضه مىشود، بلکه او ملازمه دارد، چونكه ملازمه دارد در ما نحن فيه شمول ادله اعتبار الوصف به دم اولى محذورى ندارد چونكه مورد و موضوع نمىماند به آن اماريت صفات در دم ثانى، به خلاف دم ثانى دم ثانى را كه گرفت استحاضه بودن دم اول بالحكم نيست بالملازمه است.
و اين را مىدانيد در متعارضين وقتى كه يكى معيِّن دارد محذورى ندارد او معتبر شد ديگرى موضوع ندارد، اين متعارض حساب نمىشوند اصل حاكم با اصل محكوم متعارض نمىشوند، بلکه در ما نحن فيه اثبات مىشود كه دم اولى حيض است دومى داخل استحاضه مىشود، اين فرمايش را فرمودهاند، منتهى در دمى كه هر دو ذات صفت است، و اما آن دمى كه فاقد صفت است در هر دو تا آنجا در هر دو تا استحاضه است.
ما چه عرض مىكرديم؟ عرض مىكرديم كه ما يك دليل ديگرى داريم غير از اماريت صفات، دليل ديگر داريم كه اذا تعجل على المرأة وقتها آن دمى كه در تعجُّل وقت ديده است او حيض است يعنى حكم وقت حيض را دارد، در ايام حيض هر حكمى دارد و در ايام حيض صفرت ببيند حيض مىشود آن اذا تعجل به الوقت وقت جلو زد همان حكم را دارد، صفرت در ايام تعجل الوقت حيض مىشود، روى اين اساس است كه ما عرض كرديم دو تا دم اگر هر دو اصفر بوده باشند اولى اذا عجل به الدم است او را بگيرد دومى خارج مىشود دومى داخل استمرار دم بعد الحيض مىشود، وقتى كه اولى حيض شد تعجل به الوقت شد تعجل به الوقت اين است كه حدوث دم را قبل از وقت ببيند و در وقت نبيند، كه تعجل معنايش اين است كه در وقت نديده است چونكه مفروض اين است كه زن در وقتش در ايام حيضش چيزى نديده است، وقتى كه اول دم مىبيند كه بعد در ايام عادت نخواهد ديد آن كسى كه مىداند اگر خودش هم بداند اين دمى كه ديده است آن صدق مىكند كه دم عادت است كه وقتش جلو زده است، بدان جهت صفرت مىشود حيض، وقتى كه اولى را گرفت صفرت دومى استمر به الدم مىشود و تجاوز العشرة مىشود كه موضوع همان استحاضه است، و هكذا دم اول هم احمر باشد تعجل به الدم است، چونكه در آن موثقه سماعه سألت عن امرأة رأت الدم قبل وقتها، دم مطلق بود صفرت بشود يا حمرة، امام فرمود تدع الصلاة صلاة را ترك مىكند، فانه ربما يعجل بها الوقت بسا اوقات وقتش جلو مىافتد، نه دم، وقت جلو مىافتد، وقتى كه وقت جلو افتاد صفرتش مىشود حيض، ديگر دومى را نمىگيرد، چرا؟ چونكه دومى داخل استحاضه مىشود دومى مىشود دم بعد الحيض اين موضوع استحاضه اين است كه دم را بعد الحيض ببيند، بعد دم اول وقتى كه حيض شد اين تعجل به الدم به او صدق كرد دومى مىشود بعد حيض، ولكن به خلاف دومى اگر بگوييد دومى تعجل به الدم است بايد دليلى داشته باشيم كه اولى تعجل به الدم نيست، آن دليل را نداريم ما، دليل بر تخصيص بايد داشته باشيم، چونكه در ما نحن فيه دومى داخل در مستمرة الدم مىشود محذورى ندارد.
پس ما در ما نحن فيه اماريت التعجيل فى الوقت را مقدم كرديم، ايشان اماريت صفات را مقدم كرده است، چونكه ايشان به آن تعجيل وقت المرأه اعتناء نمىفرمود، سابقا گذشت، ما گفتيم اين در مقابل او است، اين روایت تعجل به الوقت حکومت دارد بر آن امرأة رأت الصفرة فى غير ايامها، چونكه وقت است که جلو زده است، بدان جهت ملتزم شديم دم اول اصفر باشد يا احمر بوده باشد او حيض است، ولكن دومى حيض نيست، اين حاصل كلام ما بود.
و اينى كه عرض مىكنم در ما نحن فيه فرق ما بين حرف ما و فرمايش ايشان اين است، بنا بر حرف ما در اين حكوم هيچ مناقشهاى نيست، چونكه اگر اولى تعجل به الدم شد دومى از موضوع خارج مىشود، تعجل به الدم اين است كه دم حدوثش به اول بيافتد، دومى حدوث نيست مىشود بقاء، دومى استمرار مىشود حدوث نمىشود از موضوع خارج مىشود، بنا به فرمايش ايشان كه اماريت صفات است بايد اينجور گفت كه نه ترتب دم بهدی که استحاضه است بر دم اول که حییض است ترتب الحكم علی الموضوع است، ولكن به خلاف استحاضه بودن دم اول، اگر دم ثانى حيض بشود او به واسطه ملازمه است آن حكم شرعى نيست.
بدان جهت مىتواند آنجا كسى اشكال بكند كه اينکه گفتید این به واسطه ملازمه است خوب ملازمه را شارع درست كرده است، از ادله شرعيه فهميديم شارع گفته است آن دمى كه حيض نيست استحاضه است، اين را از ادله فهميدهايم، اين حكم عقل نيست بلکه عقل فهميده است از خطاب شارع، از خطاب شارع كه اقل الطهر عشرة ايام است از او فهميده است، اين هم حكم و موضوع مىشود ملازمه شرعيه همان موضوع و حكم شرع است چيز ديگرى نيست، بدان جهت اين مناقشه در كلام ايشان هست كه اين هر دو حكم شرعى هستند نه اينكه يكى حكم عقلى بشود يكى حكم شرعى بشود، اما اين مناقشه به عرض ما وارد نيست، چرا؟
به جهت اينكه ما حكم نمىگوييم مىگوييم تعجل به الدم به اولى منطبق شد دومى تعجل نيست استمرار دم است، تعجل به الوقت نيست دومى، آن اولى تعجل الوقت شد اين استمرار الدم است، وقتى كه استمرار الدم شد آن اولى مىشود حيض به آن نحوى كه عرض كرديم بلا فرق اصفر بوده باشد يا غير اصفر.
یک چیزی هم عرض کنیم، دیروز گفتیم که لازمه عرض ما اين است اگر دم اولى اصفر بود بعد نقاء حاصل شد بعد دومى را ديد كه صفات حيض را دارد، در عبارت عروه گذشت كه دومى حيض است یعنی آنى كه صفت حيض را دارد، بعد رفتيم تتبع كرديم گفتيم لازمه حرف ما اين است كه تعجّل وقتى كه به اولى منطبق شد دومى ولو اينكه صفت حيض را دارد استحاضه بايد بشود، آنجا ملتزم بايد بشويم كه اولى حيض است، بعد رفتيم تتبع كرديم ديدهايم كه عدهاى از فقهاء ملتزم شدهاند به اين مطلب، ما تنها نيستيم در اين راه، صاحب الجواهر صاحب نجات العباد و غير ذلك عدهاى از فقهاء ملتزم شدهاند كه ولو دم ثانى احمر بوده باشد دم اول، صاحب الجواهر تصریح كرده است كه دم اول كه اصفر است او حيض است دون الثانى، ولو در بعضى كلمات فقهاء مناقشه شده است كه كدام يكى حيض است ولكن در كلام عدهاى از فقهاء كه صاحب الجواهر صاحب نجات العباد و بعضى ديگر كه ديديم اينها دارند راحت شديم فحص نكرديم ملتزم مىشويم كه همين جور است، یعنی دم اولى حيض است چه اصفر بوده باشد دم دومى هم چه دم دومى احمر باشد، چه دمين احمرين باشند چه اصفرين باشند چه مختلفين بوده باشند، دم اولى حيض است به آن بيانى كه عرض كردم، چونكه در ايام عادت نديده است خون را اصلا، در ايام العادة خون را نديده است بدان جهت در ما نحن فيه حكم مىشود بر اينكه اولى حيض است، اين را داشته باشيد.
بعد مرحوم صاحب عروه فرض ديگر را مىگويد:
مىگويد بر اينكه اگر زن اين دمين را كه ديده است در فرع سابق اين بود كه هر دو دم قبل العادة یا بعد العادة است، و اما اگر فرض كرديم بر اينكه بعضى از اين دمها يكى از اين دمها كه ديده است بعضش در عادت است، اگر يكى از دمها تمامىاش در عادت باشد او حيض است اولى باشد يا دومى باشد، چونكه كل دم تراه المرأة فى ايام حيضها حيض، ولكن اين دو تا دمى كه ديده است يكى از اينها بعضش در ايام حيض است، مثل چه چيز؟ مثل اينكه زنى عادتش اينجور بود كه هميشه از پنجم ماه تا دهم ماه خون حيض مىديد، اين ماه نمىدانم چه بلائى به سرش آمده است كه از دوم ماه خون ديده است تا ششم ماه، بعد تا دهم ماه هم هيچ چيز نديد، فرض می کنیم بعد از اينكه دهم ماه تمام شد يازدهم هم تمام شد دوازدهم ماه شروع كرد دوباره خون ديدن، كه خون دومى بتمامه خارج از زمان عادت است ولكن خون اولى بعضش در زمان عادت است، يك روزش در زمان عادت است چونكه از روز دوم خون را ديد تا روز ششم، روز پنجم و ششم دم حيضش بود، ولكن بعض دم اول در ايام حيض واقع شده است، اينکه دم در بعض ايام حيض بوده باشد اين دو فرض دارد:
يك وقت اين است كه آن بعضى كه در ايام العادة است اقل الحيض است، مثل اينكه زنى كه عادتش اين بود كه از پنجم ماه تا دهم ماه خون ببیند اتفاقا اين ماه از روز هشتم يا از روز نهم شروع كرد خون ديدن، از پنجم تا دهم خون مىديد نه اين ماه شروع كرد از سوم ماه خون ديدن روز سوم را ديد چهارم را ديد پنجم را ديد ششم را ديد هفتم را هم ديد، مىبينيد كه سه روز از اين دمى كه ديده است دم اول سه روزش در ايام حيض است، روز پنجمی ششمی هفتمیِ دمش در ايام الحيض است، آن دو روز اول خارج از زمان الحيض است يك وقت اينجور مىشود.
يك وقت اينجور مىشود كه نه آن بعضى كه در ايام حيض ديده است از اقل الحيض كمتر است، مثل اينكه عادتش اين بود كه از پنجم تا دهم ببيند اين ماه از سوم ماه ديد تا ششم ماه، تا ششم ماه كه خون ديده است پنجم و ششم دو روز از عادتش را خون ديده است يا يك روز از عادتش را خون ديده است كه از اقل الحيض كمتر است، ايشان در عبارت عروه فتوا مىدهد اگر دو تا دم ديد يكى از آنها بعضش در بعض ايام الحيض شد فهو الحيض، دم اولى باشد مثل اين مثالى كه من عرض كردم، يا دم دومى بوده باشد مثل اينكه اول كه عادتش پنج روز است تا دهم ماه از اول ماه تا پنجم ماه خون ديد يعنى تا آخر روز چهارم خون ديد قطع شد روز پنجم ششم هفتم هشتم نهم هم که بعد از اين خون است خون نديد ولكن روز دهم خون ديد، روز دهم كه بعضى ايام عادت قبلی اش هست خون دومى است، ايشان مىفرمايد هر دمى كه در بعضى ايام عادت ديده است او را فهو الحيض دم اولى باشد يا دم دومى باشد، خوب اين را مىدانيد كه اگر در دم اولى سه روز در ايام عادت ببيند فهو الحيض، او حيض است بلا شبهة، چونكه دو روز بعدى كه روز چهارم و پنجم عادتش است نديده است جلوتر ديده است مىشود تقدم العادة عادتش جلو زده است، آن دمى كه در ايام عادت ديده است يقينا حيض است چونكه سه روز است در آن فرض كه سه روز است، او يقينا حيض است، مىماند روز چهارم و پنجم عادتش را نديده است عوضش دو روز جلوتر ديده است يا بيشتر از دو روز، این می شود تقدم العادة همهاش حيض مىشود، و كذلك العكس اگر دم اول هيچ در حيض واقع نشده است دم دوم سه روزش در ايام حيض واقع شده است آن سه روز حيض است چونكه در ايام الحيض است، خوب ايامش پنج روز بود دو روزش را نديده است از روز سوم چهارم پنجم ديده است خوب تأخير افتاده است بعد كه مىبيند آن بعد كه ديده آن هم حيض است چه دو روز باشد چه بيشتر از دو روز باشد، تأخير العادت است عيبى ندارد، همهاش حيض مىشود، بدان جهت آنى كه در ما نحن فيه بعضش واقع در حيض است بعض به مدت ثلاثة ايام كه اقل الحيض است باشد هيچ شبههاى نيست.
و انما الكلام در آن صورتى است كه كمتر از اقل الحيض باشد مثل اينكه زنى كه هميشه از پنجم ماه تا دهم خون مىديد اين ماه از دوم ماه ديد تا ششم ماه، يك روز را از ايام عادت ديده است كه اقل الحيض نيست يك روز است فقط يا دو روز است يك روز و دو روز را ديده است، اينجا چه بگوييم؟ اقل ايام الحيض بايد سه روز بشود؟
مىگويند نه و راست هم مىگويند براى اينكه كما اينكه الدم ايام الحيض حيضٌ دمى كه ممكن باشد در ايام الحيض حيض بشود، اين دم چونكه سابقه دمى دارد قبلا مستمر شده است متصل است به دم سابقى اين يك روز مىتواند حيض بشود امكان دارد حيض بشود، دليل بر تخصيص نداريم، اين يك روز مىتواند حيض بشود، لازمه حيض بودن اين يك روز اين است كه دو روز قبلى هم حيض بشود چونكه حيض كمتر از سه روز نمىتواند بشود این سه روز كه حيض شد یعنی آن یک روز با آن دو روز همهاش حيض مىشود، چونكه مىشود تعجيل العادة، يا از اول بگويى كه این تعجيل العادت است يك روزش در ايام عادت واقع شده است بقيه ايام حيض را نديده است اين تعجيل العادت است، از اول دم اول حيض است، اگر دم اول در ايام الحيض هيچ واقع نشد ولو يك نصف روزی هم در ايام عادت اگر واقع بشود اولى حيض است، اگر نصف روز هم در ايام عادت واقع نشد دم دومى ايجور در ايام عادت واقع شد ولو يك روز حتى ولو يك نصف روز در ايام عادت واقع شد صدق مىكند كه آن دم حيض است، دم در ايام عادت است حيض است، وقتى كه او حيض مىشود مىشود تأخر العادة.
روى اين اساس است كه صاحب عروه قدس الله نفسه الشريف در جايى كه بعض الدمين در بعضى ايام عادت واقع بشود تفصیل نداده است كه آن بعض سه روز بشود يا كمتر بشود، اين را تفصیل نداده است مطلقا فرموده است آن دمى كه از دمين بعضش در ايام عادت واقع شده است او محكوم به حيض است، چرا؟ لصدق تقدم العادة، چونكه آنى كه در ايام عادت ديده است او حيض است قبلش را هم كه تقدم العادة مىگويد حيض است همهاش مىشود حيض، شرطش هم موجود است چونكه آن دم اول سه روز بيشتر است، بدان جهت آن دم اول محكوم به حيض مىشود، دومى هم باشد آن هم همين جور است.
سؤال...؟ همهاش فرض تجاوز است، والاّ تجاوز العشره نباشد همهاش حيض است دم اول و دم دوم و نقاء در وسط، كلام اين است كه مجموع الدمين با نقاء از عشره گذشته است، ولكن آنى كه در ايام عادت ديده است او از عشره نگذشته است او و ما بعدش يا او و ما قبلش، مىگوييم او و ما قبلش يا او و ما بعدش حيض مىشود، آن يكى مىشود استحاضه، بخاطر دو وجهى كه گفتيم که يا بعد الحيض مىافتد آن دم دومى باشد، يا به قاعده ملازمه كه اگر دم اولى حيض نشد استحاضه است.
بعد ايشان در عبارت عروه فرض مىفرمايد كه بعض كلا الدمين در ايام العادت است، مثل چه؟ مثل اينكه زن عادتش همين جور بود كه هميشه از پنجم ماه خون مىديد شش روز، عادتش همين جور بود كه شش روز خون مىديد از پنجم ماه، اما ماه نحن فيه اين دفعه كه اين زن خون ديد از سوم ماه شروع كرد به خون ديدن تا ششم ماه هميشه شش روز را از پنجم ماه مىديد اين دفعه شش روز را از سوم ماه ديد تا ششم روز، بعد خون قطع شد چهار روز خون قطع شد، بعد يك روز قطع شد روز دومى شروع كرد دوباره خون آمدن، خون آمدن آمد شش روز خون ديد، شش روز اول ديده بود يك روز در وسط پاك شده است شش روز هم بعد خون ديده است، مىبينيد از خون اول سه روز در ايام حيض واقع شده است اينجور است ديگر بعد مفروض اين است كه اين شخص اين زن روز ششم خون ديده است، روز هفتم خشك شده است، روز هشتم دوباره خون ديده است مستمر شده است، طرف این دم هر دو در ايام العادت است در وسط هم نقاء است، اين حكمش پر واضح است در يك صورت، دم اول مىبينيد كه سه روز فرض كرديم دم اول سه روز است او خوب معلوم است كه دم اول با دم دوم آنها در ايام عادت هستند حيض هستند، آن سه روز از شش روزى كه دم ديده است در ايام عادت است آن حيض است، دو روزى كه از دم اخيرى در ايام عادت ديده است آن هم حيض است، نقاء متوسط بين الحيضين كه حيض است مىشود شش روز، بدان جهت مىگويد در عروه اگر طرفی الدمين در ايام عادت بشود و نقاء متخلل بين الدمين بشود در اين صورت چونكه هر دو در ايام عادت است عادت هم كه از ده روز بيشتر نمىشود هر دو تا طرفين را كه در ايام عادت است حيض قرار مىدهند، و فى النقاء المتخلل يحتاط، اين بنا بر مسلك خودش است كه فرمود نقاء متخلل حيض نيست و اشكال دارد حيض بودنش، خوب آن بنا بر مسلك خودش است، بنا بر مسلك ما كه نقاء متخلل ملحق به حيض است همهاش حيض مىشود ايام العادة، اما آنى كه خارج از طرفين است استحاضه است، چرا؟ چونكه اين زن مستحاضه است دم ديده است اكثر از ايام عادش و ده روز را گذشته است تأخذ بعادتها و به مقدار عددها و بخلقها و بعادتها عادتش همان است كه شش روز است سه روز از دم اولى سه روز از دم دومى.
اما اگر دم اولى كمتر از سه روز است، در اين صورت مىگويد، فرض كرديم بر اينكه زن عادتش اين بود كه هميشه فرض بفرماييد هر ماه ده روز خون مىديد از دهم ماه شروع مىشد روز بيستم قطع مىشد فرض مىكنيم اينجور بود، اين زن الان از دوم ماه خون ديد تا روز يازدهمى يك روزش در ايام الحيض شد، بعد هم از روز هيجدهمى شروع كرد دوباره خون ديدن مستمر شد يعنى كمتر از ده روز يا ده روز خون ديد، كه نقاء بين الدمين كه آن دو تا دم يكى در اول يكى در آخر در ايام العادة نقاء خيلى است، مىبينيد ديگر هفت هشت روز نقاء است، ولكن دم اول هم كمتر از يك روز است، ايشان چه مىگويد؟ مىگويد يحتاط، يجمع بين الوظيفتين فى الدمين و فى النقاء المتخلل، در اين صورت چون دم اولى كمتر از سه روز است، در اين صورت يجمع بين الوظيفتين در دمين و فى النقاء متخلل فى البين، چرا اين يجمع؟ سرّش اين است كه دم اولى يك روزش در ايام حيض است روز يازدهم در ايام حيض است بدان جهت آن ديگرىها خارج از ايام حيض است، يك روز كه حيض نمىشود وقتى كه يك روز حيض نمىشود به دلالت التزاميه بگوييم كه روز نهمى دهمى اينها هم حيض است، وقتى كه آن سه روز حيض شد بعد هفت روز پاك شده است هفت روز را به او منضم كرديم مىشود ده روز، اينجور است ديگر، دم دومى خارج از عادت مىافتد، دم دومى روز يازدهم مىافتد روز يازدهم بشود حيض نيست او، چونكه در ما نحن فيه اقل من ثلاثة ايام است و خودش كه نمىتواند به تنهايى حيض بشود چونكه نمىتواند به تنهايى حيض بشود بايد منضم كنيم روز نهمى و دهمى را به او مىشود سه روز هفت روز هم كه نقاء پيدا كرده است، دم دومى بيرون افتاد، بدان جهت شارع اينجا نمىتواند بگويد طرفين حيض است مثل ثلاثة ايام در ایام الحیض كه مستمر بود، در اين فرع نمىتواند بگويد آنى كه طرفين در حيض است حيض است، طرفين دو روز است كه در ايام الحيض است، يكى در اول يكى در آخر، يا يكى در اول دو تا در آخر یا دو تا در اول یکی در آخر، نمىشود چونكه در ايام دمش خون ديده است هم در اولش هم در آخرش يعجل بها الدم صدق نمىكند اينجا، اينجا هم در اول عادت خون ديده است هم در آخرش، بدان جهت در ما نحن فيه در بسته است روى ما در ما نحن فيه ايشان مىگويد كه يا بايد دم اولى حيض بشود دومى حيض نشود، يا اولى را الغاء كنيم دومى حيض بشود، دومى را اگر حيض گرفتيم چونكه دومى هم يك روز در ايام عادت است یا دو روز در ايام عادت است دومى را حيض گرفتيم و ما بعدش را اولى حيض نمىشود، چونكه در ما نحن فيه حيض مردد مىشود ما بين دم اولى و دم دومى و هيچ كدام مرجح ندارد، صفات مىگوييد يكسان است، تعجيل مىگويد تعجيل در مقابل تأخير، چونكه همين جور است هم در اول ديده است هم در آخر ديده است نسبت به آخر ديده است تأخير است نسبت به اول ديده است تعجيل است، هيچ راهى ندارد بايد احتياط بين الدمين بكند، اين نقاء متخلل را چرا احتياط بكند يا صاحب عروه؟ هفت روز پاك شده است اين چرا احتياط بكند؟
مىگويد به جهت اينكه ما در استمرار ثلاثه در شرطيتش اشكال كرديم، كه استمرار ثلاثه بايد متصل بشود ايشان اشكال كرده است، احتمال اين است كه دمين هر دو حيض بشوند هم اول و هم آخر، يك روزش را اول ديده است دو روزش را در آخر ديده است مىشود سه روز، نقاء متخلل بين الحيض مىشود در نقاء متخلل بين الحيض بايد احتياط كرد، چونكه سه احتمال مىشود بنا بر حرف ايشان چونكه گفت اعتبار استمرار اشكال دارد، كسى كه استمرار ثلاثة ايام را شرط بكند پيش او حيض مردد است بين الاول و بين الثانى، در نقاء متخلل احتياط لازم نيست طاهر است، و اما كسى كه مثل صاحب عروه ملتزم است كه ثلاثة ايام لازم نيست پشت سر هم باشد مردد بين سه تا احتمال مىشود: دم اولى حيض تمامش، دم دومى حيض، اين دو تا احتمال، یا نه آنى كه در عادت ديده است آنها با آن نقاء متخلل حيض او فقط حيض بشود، چونكه سه تا احتمال است هيچ كدام بر ديگرى مرجحى ندارند الاحوط الجمع بين الوظيفتين بين الدمين و فى ايام النقاء، اين مراد ايشان است، اين كلام صحيح است يا غير صحيح انشاء الله بماند.